شناسایی اصول ضدّ عفونی خاک پوششی

به منظور از بین بردن عوامل زنده زیان آور از قبیل آفات، قارچها، نماتُدها، باکتریها و غیره لازم است خاک پوششی را ضدّعفونی کنیم. در مراکزی که استفاده از بخار آب گرم وجود دارد معمولاً خاک پوششی به مدت 6 ساعت با بخار آب در دمای 60درجه سانتیگراد پاستوریزه می شود. (همانند پاستورازیسیون کمپوست در سطح وسیع)

 در سطح محدود می توان برای ضدّعفونی کردن خاک پوششی از فُرمالین و کلروپیکرین استفاده می شود. برای این منظور خاک پوششی را در لایه ای به قطر 15 سانتیمتر روی یک لایه صاف سیمانی پخش می نمایند و سپس فُرمالین 4% روی آن می پاشند ، مجدداً لایه دوم با همین ضخامت پخش شده و سطح آن را با پلاستیک پوشانده و به همان ترتیب لایه سوم و چهارم نیز فُرمالین پاشی می گردد و بلافاصله سطح آن با پلاستیک پوشانده می گردد پس از 2 تا 3 روز گاز فُرمالین کاملاً در لایه های خاک نفوذ کرده و آن را استریل می نمایند. معمولاً برای ضدّعفونی یک متر مکعب خاک پوششی حدود 600 تا 700 میلی لیتر فُرمالین 37% در 10 لیتر آب نیاز می باشد.

خاک پوششی که به وسیله فرمالین ضدّعفونی می شود باید فاقد هرگونه کلوخ و دارای رطوبت مناسب باشد.( نه زیاد خشک و نه دارای رطوبت زیادی که ذرات بهم بچسبند. )

در زمان پاستوریزه شدن درجه حرارت خاک پوششی باید بین 18 تا 24 رجه سانتیگراد باشد و پس از اتمام عمل استریل خاک باید کاملاً تهویه شود تا هیچ گونه اثری از گاز فرمالین در آن دیده نشود.

 عملی ** خاک پوششی آماده جهت مصرف باید رطوبت کافی داشته باشد زیرا رطوبت زیاد در پخش یکنواخت خاک در سطح بستر ایجاد اشکال می نماید و کمبود رطوبت باعث بروز مشکل در پنجه دوانی و نفوذ قارچ در خاک پوششی می شود، چنانچه رطوبت خاک کم باشد با آب پاشی روی خاک رطوبت را به حد مطلوب می رساند.

 برای اندازه گیری مقدار رطوبت کافی است مقداری خاک را بین دو انگشت شصت و سوّابه فشار داد، چنانچه خاک در اثر فشار دو انگشت به هم چسبید ولی هیچ گونه آبی از آن خارج نشد رطوبت مناسب است.

« آشنایی با مناسبترین زمان خاک دهی »

زمانی عمل خاک دهی روی بستر انجام می شود که مرحله پنجه دوانی قارچ کامل شده و مسلیوم قارچ حداقل 75% سطح بستر را اِشغال نموده باشد. مدت زمان پنجه دوانی بستگی به نوع، مقدار، کیفیت بذر مصرفی، کیفیت کمپوست و شرایط محیطی موجود متفاوت می باشد و معمولاً 14 روز طول می کشد لذا حدود 14 روز پس از عمل تلقیح بسترها می توان از خاک پوششی استفاده نمود. خاک پوششی معمولاً به قطر 3 تا 5 سانتیمتر روی بستر قارچ پخش می شود. ** چنانچه رطوبت محیط را نتوان در حد لازم تامین نمود قطر خاک پوششی را ضخیم تر در نظر می گیرند.** برای یکسانی قطر خاک پوششی در تمام سطح بستر ضروری است قبل از مصرف خاک پوششی سطح بستر کاملاً صاف و فشرده شود.

« اصول مراقبت از بسترها پس از خاک دهی »

پس از خاک دهی باید شرایط لازم برای رشد و نفوذ میسلیوم قارچ در خاک پوششی فراهم شود که این شرایط عبارتند از :

1-      تنظیم درجه حرارت در بستر در حدود 23 تا 25 درجه سانتیگراد

2-      تامین رطوبت نسبی درون سالن در حد اشباع ›100درصد‹

3-      تهویه مناسب

*تذکر: خاک پوششی همانند یک لحاف سطح بستر را می پوشاند از این رو ممکن است سبب افزایش درجه حرارت شود، لذا قبل از خاک دهی حرارت درون بستر را 3 تا 5 درجه سانتیگراد باید کاهش داد.

• برای اندازه گیری دمای درون کمپوست باید دماسنج را در مرکز کمپوست فرو ببریم.

** پس از آنکه شبکه میسلیومی سطح خاک پوششی را کاملاً پوشاند باید شرایط را به نحوی تغییر داد تا قارچ برای تولید اندام باردهی تحریک شود. تولید محصول قارچ خوراکی به شدت تحت تاثیر شرایط محیطی موجود در سالن ها می باشد. پس از آنکه شبکه میسلیومی کاملاً سطح خاک پوششی را پوشاند حرارت داخل سالن را به مدت 2 روز به 16 تا 18 درجه سانتیگراد کاهش می دهیم و عمل تهویه با هوای آزاد صورت می گیرد در این مرحله اولین نشانه های تشکیل اندام باردهی با تشکیل مسلیوم های ضخیم که در بین قارچ کاران فرانسوی لامارکو معروف است شروع می گردد، پس از این مرحله اندام باردهی قارچ شبیه به ته سنجاق ظاهر می گردد. (مرحله ته سنجاق شدن یا پین هِید  Pin Head ) که این مرحله معمولاً 25 روز پس از بذرپاشی اتفاق می افتدو در * شرایط خنک ممکن است تا 35 روز افزایش یابد.

سپس قارچ وارد  مرحله دکمه ای شدن می شود که این مرحله استراحتی بوده * و ممکن است قارچ در این مرحله برای 4 تا 6 روز هیچ رشدی نداشته باشد پس از آن رشد سریع کلاهک آغاز می شود. چنانچه عمل تهویه زودتر از موعد مقرر صورت گیرد و یا آنکه سطح خاک پوششی بیش از حد خشک باشد اندام های باردهی معمولاً در حد فاصل خاک و کمپوست تشکیل می شوند.

در هنگام هوادهی سالن ها اگر هوای کافی وارد سالن شود مقدار گاز کربنیک موجود در سالن کاهش یافته و تمامی اندام های باردهی قارچ به طور یکواخت رشد می نماید و مقدار محصول افزایش می یابد.

برعکس اگر هوادهی به صورت ناقص انجام شود رشد قارچ به صورت یکنواخت نبوده و اندام های باردهی در مراحل رشدی مختلف روی سطح بستر مشاهده می شود. *( در مرحله رشد بهترین درجه حرارت برای قارچ 18 درجه سانتیگراد می باشد ) و با کاهش درجه حرارت میزان رشد قارچ نیز کاهش می یابد.